विद्यार्थी विकास

मुखपृष्ठ / विद्यार्थी-विकास

परिचय:

पूर्वी विद्यार्थी विकास विभागाचे नाव विद्यार्थी कल्याण विभाग होते परंतु महाराष्ट्र विद्यापीठ कायदा-२०१६ द्वारे ते बदलून विद्यार्थी विकास विभाग असे करण्यात आले आहे. विद्यार्थ्यांच्या सांस्कृतिक पैलूला अभ्यासक्रमेतर उपक्रमांचा भाग म्हणून आकार देण्यात या विभागाची महत्त्वाची भूमिका आहे. विद्यार्थ्यांना चांगले वातावरण मिळाले तरच ते नवीन मार्ग दाखवणारे कल्पना निर्माण करू शकतात हे लक्षात घेऊन विद्यार्थी कॅम्पसमध्ये तसेच संलग्न महाविद्यालयांमध्ये विद्यार्थ्यांचे सांस्कृतिक, नैतिक आणि वैज्ञानिक संवर्धन करण्यासाठी विद्यार्थी विकास विभाग विविध कार्यक्रम आखतो. त्यासोबतच हा विभाग विद्यार्थ्यांसाठी काही कल्याणकारी योजना राबवतो जसे की कमवा आणि शिका योजना, विद्यार्थी सुरक्षा विमा योजना, स्वास योजना इत्यादी.

डीएसडीची कार्ये:

सांस्कृतिक कार्यक्रम:

विद्यार्थी विकास विभाग कॅम्पसमधील विद्यार्थ्यांसाठी वार्षिक सांस्कृतिक मेळावा आयोजित करतो. यामध्ये सर्व कॅम्पस शाळांमधील विद्यार्थी उत्साहाने भाग घेतात. हा सहसा आठवडाभर चालणारा कार्यक्रम असतो, ज्यामध्ये व्हॉलीबॉल, कबड्डी, क्रिकेट, लांब उडी, अॅथलेटिक्स आणि शॉटपुट सारख्या क्रीडा उपक्रमांचा समावेश असतो आणि रांगोळी, फुलांची सजावट, फॅशन डिझायनिंग, वादविवाद, वक्तृत्व, निबंध स्पर्धा, कविता, प्रश्नमंजुषा, अंताक्षरी, माशांचे तळे आणि विशेष गुण दर्शन, गायन स्पर्धा, नृत्य स्पर्धा इत्यादी सांस्कृतिक उपक्रमांचा समावेश असतो.

युवा महोत्सव:

हा विद्यापीठाचा आंतरमहाविद्यालयीन स्तरावरील चार दिवसांचा उपक्रम आहे. विद्यापीठाच्या संलग्न महाविद्यालये/संस्थांमधील आणि कॅम्पसमधील सर्व विद्यार्थ्यांसाठी दरवर्षी होणाऱ्या युवा महोत्सवाच्या सुरळीत आयोजनासाठी विद्यार्थी विकास विभाग महत्त्वाची भूमिका बजावतो. या चार दिवसांच्या उपक्रमात १२०० हून अधिक विद्यार्थी सहभागी होतात आणि अठ्ठावीस वेगवेगळ्या कार्यक्रमांमध्ये सादरीकरण करतात.

इंद्रधनुष्य:

इंद्रधनुष्य हा विद्यापीठाच्या कुलगुरूंच्या आदेशानुसार सुरू करण्यात आलेला राज्यस्तरीय युवा महोत्सव आहे. आमचा विद्यार्थी विकास विभाग विद्यार्थ्यांना इंद्रधनुष्यमध्ये सहभागी होण्यासाठी प्रेरित करतो आणि तयार करतो. या युवा महोत्सवासाठी संगीत, नाटक, नृत्य, वक्तृत्व, वादविवाद, ललित कला इत्यादी सांस्कृतिक उपक्रमांमध्ये रस असलेल्या आणि प्रतिभावान विद्यार्थ्यांची निवड केली जाते. विद्यापीठ सर्व संलग्न महाविद्यालये/संस्थांना एक परिपत्रक पाठवते आणि निवडलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी शिबिर आयोजित करते. सराव आणि चाचणीनंतर इंद्रधनुष्य युवा महोत्सवात सहभागी होण्यासाठी अंतिम संघ निवडला जात आहे. वरील सर्व निधी विद्यापीठाच्या निधीतून दिला जातो. आमच्या विद्यापीठाने युवा महोत्सवात अनेक बक्षिसे जिंकली आहेत.

पुरस्कार/रोख बक्षिसे:

दरवर्षी विद्यार्थी विकास विभाग इंद्रधनुष्य, राज्यस्तरीय, पश्चिम विभागीय आंतरविद्यापीठीय, राष्ट्रीयस्तरीय युवा महोत्सवातील पुरस्कार विजेत्या आणि सहभागी विद्यार्थ्यांचा सत्कार करतो आणि त्यांना रोख बक्षिसे देतो. दरवर्षी विद्यापीठ स्थापना दिनानिमित्त बक्षीस वितरण कार्यक्रम आयोजित केला जातो. त्यासोबतच युवा महोत्सवातील सहभागी आणि विजेत्या विद्यार्थ्यांना त्यांच्या परीक्षेत अतिरिक्त गुण दिले जातात.

याशिवाय आमचा विभाग या कार्यक्रमात सहभागी होणाऱ्या महाविद्यालयांना वार्षिक मासिक पुरस्कारांचे वितरण आणि सत्कार करतो. विद्यापीठ दरवर्षी संलग्न महाविद्यालयांमधून मासिके आमंत्रित करते आणि सर्वोत्तम मासिकांना बक्षिसे देते. कोलाजमधील विद्यार्थ्यांना व्यासपीठ उपलब्ध करून देणे, त्यांना लिहिण्यास आणि त्यांच्या कल्पनांचा शोध घेण्यास प्रोत्साहित करणे हे या पुरस्काराचे मुख्य उद्दिष्ट आहे.

जन्म/मृत्यू वर्धापन दिन:

दरवर्षी विद्यार्थी विकास विभाग राष्ट्रपिता महात्मा गांधी, यशवंतराव चव्हाण, डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर, महात्मा फुले, छ. शिवाजी महाराज, स्वामी विवेकानंद, महात्मा बसवेश्वर, श. अण्णाभाऊसाठे, सावित्रीबाईफुले, माँ जिजाऊ इत्यादी आणि इतर राष्ट्रीय दिवस.

विशेष व्याख्यान - मालिका:

विशेष व्याख्यान - मालिका:

बौद्धिक वातावरण निर्माण करण्यासाठी आणि समकालीन विषयांवर व्यापक शिक्षण देण्यासाठी प्रसिद्ध राष्ट्रीय नेते, समाजसुधारक आणि शैक्षणिक प्रणेते यांच्या वतीने संलग्न महाविद्यालयांना व्याख्यानमालेसाठी प्रोत्साहन देणे. पुढील व्याख्यानमालेसाठी प्रत्येकी रु. ५०००/- पर्यंत अनुदान दिले जाते.
बहिशाल व्याखानमाला (भित्ती व्याख्यानमाला):

विशेष व्याख्यानमालेव्यतिरिक्त, विद्यापीठ बहिष्कार व्याख्यानमाला (म्युरल व्याख्यानमाला) आयोजित करण्यासाठी मदत करते. महात्मा गांधींनी गावोगावी जाण्याचा सल्ला दिल्याप्रमाणे, बहिष्कार व्याख्यानमालेचा मुख्य उद्देश गावातील लोकांसाठी विविध विषयांवर मान्यवरांची व्याख्याने आयोजित करणे आहे. दरवर्षी विद्यापीठ संलग्न महाविद्यालये, ग्रंथालये आणि स्वयंसेवी संस्थांना वयंखनामाला आयोजित करण्यासाठी आर्थिक मदत करते. प्रत्येक संस्थेला विद्यापीठाने मंजूर केलेल्या यादीतील वक्त्यांना आमंत्रित करून दोन वेगवेगळ्या ठिकाणी दोन व्याख्याने आयोजित करावी लागतात.

कमवा आणि शिका योजना:

कमवा आणि शिका योजनेचा मुख्य उद्देश आर्थिकदृष्ट्या मागास, हुशार आणि गुणवंत असलेल्या गरजू विद्यार्थ्यांना मदत करणे आहे जे उच्च शिक्षण घेऊ शकत नाहीत. कमवा आणि शिका योजना विद्यार्थ्यांमध्ये स्वावलंबीता आणि स्वाभिमान निर्माण करते. यामुळे गरीब, गुणवंत आणि गरजू विद्यार्थ्यांसाठी उच्च शिक्षण घेणे सोपे होते. विद्यापीठाने या योजनेसाठी विद्यार्थ्यांना निवडण्यासाठी अत्यंत पारदर्शक यंत्रणा स्वीकारली आहे. संचालक विद्यार्थी विकास यांनी जारी केलेल्या अधिसूचनेनुसार विद्यार्थ्यांना संबंधित शाळांमधील त्यांच्या पालकांच्या उत्पन्नाच्या प्रमाणपत्रासह अर्ज सादर करावा लागतो. प्रत्येक शाळेचे संचालक २० विद्यार्थ्यांची निवड करतात आणि संचालक विद्यार्थी विकास यांना यादी पाठवतात. प्रशासकीय कार्यालये, वसतिगृहे, आरोग्य केंद्र, शाळा इत्यादी विविध विभागांच्या आवश्यकतेनुसार विद्यार्थ्यांना काम दिले जाते. या योजनेअंतर्गत काम करणाऱ्या विद्यार्थ्यांना दररोज दोन तास काम दिले जाते आणि त्यांना प्रति तास ५० रुपये मानधन दिले जाते. सर्व नोंदणीकृत विद्यार्थ्यांची उपस्थिती नोंद संबंधित शाळा/विभागाच्या संचालकांकडून काटेकोरपणे ठेवली जाते आणि उपस्थिती पत्रकानुसार पैसे दिले जातात.

आयोजित भाषणे:

– श्री महेश आव्हाड यांचे “ऊर्जा संवर्धन”, दिनांक: ०५/०६/२०१९ वर भाषण

– श्री. डी.व्ही. कुलकर्णी यांनी “ऊर्जा संवर्धनकडे दुर्लक्ष: हाय राष्ट्रीय आपत्तीची चाहूल तारीख: 05/06/2019” या विषयावर भाषण केले.
– श्री.ज्ञानेश्वर पुरंदरे यांचे “स्वराज्यकाडूं सुराज्यकडे”, दिनांक: ०६/०६/२०१९ या विषयावर भाषण झाले.

– श्री.ज्ञानेश्वर पुरंदरे यांचे “स्वराज्यकाडूं सुराज्यकडे”, दिनांक: ०६/०६/२०१९ या विषयावर भाषण झाले.

- डॉ.शिवाजी शिंदे यांनी “तरुणपुढील आव्हाणे, दिनांक: 06/06/2019 रोजी भाषण केले.

कार्यशाळा
भविष्यातील योजना
विद्यार्थी विकास मंडळ

विद्यार्थी विकास मंडळ

विद्यार्थी विकास संचालक

डॉ.सूर्यप्रकाश वैजनाथराव जाधव

विद्यार्थी विकास संचालक

ईमेल: डीएसडी@

उपलब्धी
वार्षिक अहवाल
अँटी रॅगिंग
डीएसडी परिपत्रके
बातम्या / माध्यमे
साजरा केलेला / स्मरण दिन
विद्यार्थी तक्रार निवारण समिती एसजीआरसी